İTÜ jeolog Prof. Dr. Okan Tüysüz’ü korkutan ‘İstanbul’ uyarısı
Habertürk’te yer alan habere göre Kahramanmaraş’ta 6 Şubat’ta Türkiye’yi sallayan 7,7 büyüklüğündeki Pazarcık ve 7,6 büyüklüğündeki Elbistan depremleri 46 bin vatandaşın ölümüne neden olurken akıllarda pek çok soru bıraktı. Bu sorulardan en değerlisi, depremin tahribatını artıran yapılaşmanın gerçekleştiği şehirlerimizdeki yerin yapısı oldu.
Habertürk’ten Alper Urus’a İTÜ Jeolog Prof. Dr. Okan Tüysüz anlattı. İşte İstanbul’un riskli ve güvenilir semtleri…
“İstanbul’un yüzde 5’inde sıvılaşma var”
“İstanbul’da sıvılaşmanın yüksek olduğu yerler Büyükçekmece ve Küçükçekmece gölleri civarı, Ayamama Vadisi, Veli Efendi, Zeytinburnu’nda bazı yerler, Haliç civarı, Kadıköy (Kurbağalıdere) olarak sıralanmalıdır.
“Kentin yüzde 20’sinin zemini oldukça zayıf”
Ancak şehrin yüzde 20’sinin oldukça zayıf bir temele oturduğunu da belirtmek gerekiyor. Bunlar nerde; Bu başlık altında Büyükçekmece, Küçükçekmece, Bakırköy, Yeşilköy, Zeytinburnu, Eminönü sıralayabilirim. İstanbul’un zemininin yüzde 45-50’sinin neredeyse yarı sağlam olduğunu düşünürsek, yüzde 17-20’sinin zayıf, yüzde 30’unun ise daha az sağlam zemin olduğunu görüyoruz.
“En büyük hasar sarsıntıdan olacak”
Sıvılaşma genellikle 6.5’ten büyük depremlerde görülen bir olaydır. 6.5’ten küçük bir deprem olursa sıvılaşma etkisi pek görülmez. Sıvılaşma 7 ve 7.5’ten sonra artmaya başlar. Bu büyüklükteki bir sarsıntıda belirttiğimiz bölgelerde sıvılaşma görebiliriz. Ancak İstanbul’da Hatay gibi bir sıvılaşma beklemiyoruz. Bu açıdan İstanbul’da tabanda faylanma olmaz, sıvılaşma alanı az olur ve en büyük zarar sarsıntıdan olur.
“Adalar açıklarında bir deprem olursa…”
İstanbul’un kuzeyine doğru gidildikçe sarsıntı oranının azalacağını söyleyebilirim. Adalar açıklarında bir deprem olursa Tuzla, Kartal, Maltepe kıyı bölgeleri ve Eminönü’nden Mimar Sinan’a kadar olan kıyı bölgeleri etkilenecektir.
Gemlik ocağında deprem olacak mı?
Marmara Denizi’nde KAF’ın güney kolunda her bin yılda bir deprem meydana gelir. Bu anlamda Gemlik Çukuru’nda büyük bir deprem beklemiyorum ama risk düşük de olsa olası bir deprem daha çok Yalova ve Bursa’yı etkileyecek.
Hangi ilçelerin zemini sağlam?
İstanbul’un sağlam bölgelerine gelince Beykoz, Bebek, İstinye, Maslak, Şişli, Beşiktaş, Üsküdar ve kuzeyi diyebilirim. Ancak şunu da unutmamak gerekir; Çok sağlam dediğimiz yerde binanın temeli zayıf olabilir veya zayıf temel üzerine sağlam bir bina yapılırsa depremde insanımızın daha inançlı olmasını da sağlayabilir.
Dönemin yönetmeliğine uygun olarak yapıyı korur
Bina yapıldığı dönemin yönetmeliklerine uygun olarak inşa edilirse depreme dayanıklıdır. Eski binalarda eskime hissi var ama 2019 yönetmeliğine uygun yapılan inşaatın en güvenilir inşaat olduğunu belirtmeliyim.
“En çok hasar gören binalar 4 ile 7 kat arasındaki binalar”
Son olarak, en çok hasar gören binalar 4-7 katın ortasındakilerdir; Bu nedenle riskleri yüksektir. 4 kattan alçak binaları daha az riskli olarak değerlendirebiliriz. Hem belediye hem de hükümet binaları yenilemek istiyor. İkisinin güçlerini birleştirmesi ve birlikte yürümesi gerekiyor.”
